Het leven is 10% wat je overkomt en 90% hoe je hier op reageert
Financiële problemen, wat doet dat met een mens?
Er heerst veel schaamte bij mensen met financiële problemen waardoor ze het lastig vinden om dit bespreekbaar te maken. Vaak zijn onderliggende oorzaken van financiële problemen life-events zoals scheiding, overlijden, ziekte, verhuizing en baanverlies. Waarbij scheiding de koploper is.
Mentaal- emotionele instabiliteit
Een leven met geldproblemen en -zorgen kan een gevolg zijn van, of kan gepaard gaan met, mentaal-emotionele instabiliteit en psychische problemen. Hierdoor ontstaan er negatieve emoties als schaamte, gebrek aan zelfvertrouwen, angst, vijandigheid, verdriet, schuldgevoel en neerslachtigheid.
Stress om financiële zorgen gaat dan ook nog eens geregeld samen met omgeving- of persoonlijke omstandigheden die sowieso al stress veroorzaken zoals:
- een slechte woonomgeving
- werkloosheid
- instabiel gezin
- slechtere gezondheid
- huiselijk geweld
- verhuizingen
Stress tast het denk- en handelingsvermogen aan
Harvard-econoom Sendhil Mullainathan en Princeton-psycholoog Eldar Shafir hebben studies gedaan en aangetoond hoe het hebben van financiële problemen een enorme chronische stressreactie kan veroorzaken en het zelfregulerend vermogen ernstig beperkt.
Ze beschrijven: “Mensen met grote financiële problemen leven van dag tot dag, nemen onverstandige beslissingen en lijden aan tunnelvisie. Zij vinden het lastig om afspraken te maken en na te komen. Dat verklaart waarom het vaak zonder externe hulp niet lukt om armoede en schulden te overwinnen”.
Daling van het IQ door financiële problemen
Het onderzoek zoals beschreven in hun boek ‘Schaarste’ * laat zien dat chronische stress kan leiden tot een (tijdelijke) daling van het IQ van zo’n dertien punten. Ter vergelijking: dat is evenveel als het verschil in IQ tussen nuchter en stevig onder invloed zijn van alcohol.
De maatschappelijke gevolgen van het aangetaste denk- en handelingsvermogen en daling van het IQ leidt dan weer tot beperkt functioneren zoals:
- fouten op de werkvloer, dat kan leiden tot ontslag
- sociaal isolement, dat kan leiden tot eenzaamheid en geen sociaal vangnet dat veel steun kan bieden
- minder aandacht en geld hebben voor zowel fysiek- als mentale gezondheid. Geen geld voor sport en ontspanning, dat gevolgen heeft voor de fysieke en mentale gezondheid
- het moeilijk vinden om afspraken te maken en na te komen, hetgeen weer problemen veroorzaakt (zowel privé, werk, maatschappelijk) en een passieve en negatieve indruk achterlaat
* Origineel: Scarcity: Why Having Too Little Means So Much; Nederlandse vertaling ISBN 9789490574994